KARABÜK (TİHA) – Karabük Üniversitesi Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Sebahat Kılıç, halk sanatları içinde önemli bir yer tutan camaltı süslemeli gelin aynaları hakkında açıklamalarda bulundu.
Camaltı süslemeli gelin aynaları, günümüzde unutulmaya yüz tutmuş aynalar olarak biliniyor. Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Sebahat Kılıç, “Camaltı Süslemeli Gelin Aynalarında Görülen Yazılı Bezemeler” ile ilgili yazdığı makalesinde, bu aynaların bereket, aydınlık, mutlu bir evlilik ve masumiyet simgesi olduğu belirtiliyor. Anadolu kültüründe nazar ve kötü enerjilerden koruyucu bir unsur olarak görülen aynalar, her kızın çeyizinin vazgeçilmez parçası şeklinde yer alıyor.
Kılıç, “Camaltı Süslemeli Gelin Aynalarında Görülen Yazılı Bezemeler” makalesi hakkında TİHA muhabiri Gizem Avcu ile keyifli bir röportaj gerçekleştirdi.
Gelin aynaları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Gelin aynalarının tarihçesinin cam süslemelerden başlayarak Anadolu’nun eski zamanlarına kadar dayandığı biliniyor. Gelin aynalarının şans ve bereket getirdiği düşünülür. Çıkış tarihi yeni değildir, Mısırlıların mezar taşlarına koymuş olduğu aynalar ile öbür dünyayla bağlantı kurulduğuna inanılır. Orta Asya’daki mezarlarda buna ait bulgular görebiliriz.
Gelin aynaları bir ritüel olabilir mi?
Tabii ki olabilir. Birçok kültür, aynaları farklı amaçlarla kullanır. Aynalar, kimine göre uğursuzluk, kimine göre ise şans ve bereket getirir. Aynalarla ilgili birçok sır bulunur. Fakat bunlar daha çok metafizik ve felsefe konularını kapsar. Ritüel kısmına gelecek olursak gelin, evden çıkarılırken aynalar eşliğinde yolcu edilir. Bunun sebebi, evliliğin bereketli, huzurlu ve sorunsuz geçeceğine inanılmasıdır.
Gelin aynalarının çeşitleri nelerdir?
Gelin aynalarının 18 farklı çeşidi vardır. Ancak günümüzde güncel olarak kullanılan dört temel motif öne çıkar.
Maşallah Yazılı Ayna
Maşallah Yazılı Aynalar orijinal camaltı örneklerinde sıklıkla görülür. Nazar inancına dayalı olarak “Allah kötü bakışlardan saklasın” anlamında kullanılır ve Müslümanlar arasında yaygın bir gelenek haline gelmiştir.
Besmele Yazılı Tavus Kuşlu Ayna
Tavus kuşu motifi, Orta Asya Türk kültüründe hükümdarın egemenliğini anlatmak için kullanılan sembollerden biridir. Aynı zamanda güzellik, itibar ve şerefi simgelediği de bilinmektedir. Bu nedenle saray ve görkemli yapılarda bezeme unsuru olarak sıklıkla kullanılmıştır.
Kufi Besmele Yazılı Ayna
Kûfi yazı, geometrik çizgilere dayanan düzenli, köşeli, dik ve yatay hatlarıyla öne çıkan estetik bir yazı türüdür. Mimaride, çini sanatında, halı sanatında ve kitap sanatlarında sıklıkla gördüğümüz, estetik ve sanatsal açıdan dikkat çeken bir yazıdır.
Besmele Yazılı Şahmeran Ayna
Kadın başlı, yılan gövdeli olarak tasvir edilen Şahmeran figürü, Anadolu’da uzun yıllardan beri koruyucu bir güç olarak bilinir. Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hemen hemen her evin başköşesinde asılı olan bu motifin, evi ve ev sakinlerini kötülüklerden, nazardan, afetlerden ve hastalıklardan koruduğuna inanılır.
Editör: Şerife Kozan
