KARABÜK (TİHA) – Ardahan’ın Damal ilçesinde yaşayan 78 yaşındaki Fidan Atmaca, 1986 yılında eskiden giymiş olduğu kıyafetleri bebek yapımında kullanarak Damal Bebeğini ortaya çıkardı.
Eski kıyafetlerin giyilmesi zahmetli olmasından dolayı zamanla giyilmemeye başlamasıyla ve özelliğini yitirmemesi adına, evinde bulunan bebeğe yöresel kumaşlardan diktiği kıyafetleri giydirmeye başlayarak Damal Bebeğini ortaya çıkaran Atmaca, TİHA muhabiri Zehra Türker ile röportaj gerçekleştirdi.
Damal Bebeği nasıl ortaya çıktı?
Eskiden bebeklere giydirdiğimiz kıyafetleri günlük hayatımızda giyerdik. Zamanla giyilmemeye başlayınca, bende özelliğini yitirmemesi adına evimde bulunan bir bebeğe kıyafetleri giydirmeye karar verdim. Giydirdikten sonra evime bir misafir geldi ve evimdeki bebeği gördü. Bebeği çok beğendiğini ve satın almak istediğini söyledi. Bende satılık olmadığını, eskiden giyemediğim kıyafetlerimi giydirdiğimi ve anısı olsun diye sakladığımı söyledim. Fakat çok ısrar edince ben de satmak zorunda kaldım. Eski parayla 5 bin TL’ye sattım. Benden satın alan kişi bebeği İzmir ‘de bir fuara götürmüş ve bebek orada birinci seçilmiş. Birinci seçildiği için Japonya’ya ya gönderilmiş ve bebek orada da birinci seçilmiş.
Bu haber bir gazetede yayınlanmış ve beni bulmak için çabalamışlar. Bebeği yaparken üzerinde Fidan Atmaca, 1986 yazdığı için beni birkaç sene sonra buldular. Kapıya gelen jandarma ekibi bebeğimin birinci olduğunu ve ödül kazandığını söylediler. Haberimin olmadığını söyledim, onlar da beni bilgilendirdiler.
”ÜÇ YIL BOYUNCA KÖYDE KURS VERDİM”
1995 yılında evde yapmış olduğum 2 adet bebekle Türk Gözü sınır kapısı açılışına köyümüzdeki genç kızlarla birlikte gittik. Bebekleri kızlara verip satmalarını ve kendilerine yeni şeyler almalarını söyledim. Bebekleri gören muhabirler röportaj yapmak için kızların yanlarına gitmiş. Kızlar da bebeği ben yaptım diye muhabirleri bana yönlendirdi. Muhabirler de, açılışa gelen Tansu Çiller’e elimde olan bebeği hediye edeceğimi düşünüp beni Tansu Hanımla bir araya getirdiler. Bebeği hediye ettikten sonra, Tansu Hanım bebek karşılığında benden ne istediğimi sordu. Ben de olan olayları anlatıp, İzmir ve Japonya fuarında birinci olan bebeğim hakkında bilgi istedim. Tansu Hanım da adımı soyadımı alıp bana yardımcı olacağını söyledi. Çok kısa bir zaman sonra Kaymakam Bey benimle görüşmek istedi. Ben de eşimle birlikte Kaymakam Beyin yanına gittik, onlar da bizi valinin yanına götürdüler. Vali Bey bana bir kurs açacağını ve 15 kişiye eğitim vermem için destek olacağını söyledi, ben de kabul ettim. Köyümüzde olan dükkânı kapatıp 3 yıl boyunca köyde kurs verdim fakat köyde kadınlara düşen iş gücü fazla olduğu için katılım çok fazla olmadı. Bende belediye başkanından rica edip ilçe merkeze taşınıp oradaki işi olmayan ev hanımlarıyla çalışmak istedim. Belediye başkanı ricam üzerine ilçe merkezde bana kurs yeri açtı ve orda 63 kadınla Damal Bebeği yapmaya başladık.
Damal bebeğinin malzemeleri nelerdir?
Üç etek, önlük, gömlek, şalvar, yelek, cepken, göğüslük, tor, fes, yağlık, takye ve kolçaktan oluşuyor.
Malzemeleri nasıl temin ediyorsunuz?
İstanbul’da bulunan kapalı çarşıya gidip, bütün malzemelerini özenle seçip, atölyeye getiriyorum.
Bir bebeği, kıyafetleri ile dikip giydirmek ne kadar sürüyor?
Ben ev hanımı olduğumdan, bütün boş vaktimi bebeğe harcadığım için 3 günde tamamlıyorum. Köy işiyle uğraşan kadınlar ortalama bir hafta on güne tamamlıyorlar.
Yapılan bir bebeğin satılma fiyatı ne kadar?
Boyutlarına göre fiyatları değişiyor. Ortalama 300-600 TL arasında satılıyor.
Bebeklerin çeşitleri nelerdir?
Bekar, nişanlı ve evli kadın olmak üzere üç çeşidi vardır.
Bebeğe giydirdiğiniz kıyafetlerin bir anlamı var mı?
Bekâr olan bir genç kızın kıyafetlerinde çok canlı renkler vardır. Göğüslüğün koyu renkli kumaştan yapılmış olanını yaşlı kadınlar ve dul kadınlar giyer. Göğüslüğün tamamı ise boncuktan yapılı olanı genç kadınlar giyer. Genç kadın, gelin, evli kadın, çocuklu kadın, dul kadın, oğlu askere gitmiş kadın ve ninelerin başlarına taktığı başlığın farklı özellikleri vardır. Yeni evli kadın en az beş entari, üç etek, bir yeleği bir arada giyer.
Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan tarafından size ne ödülü verdi?
“Yaşayan İnsan Hazinesi” ödülüne layık görüldüm ve ödül törenine davet edildim. Ben de eskiden giydiğimiz, şimdi de Damal Bebeklerine dikip giydirdiğim yöresel kıyafetlerimle ödül törenine katıldım. Cumhurbaşkanımızın elinden onurlu ve gururlu bir şekilde ödülümü aldım.
Atmaca’nın, “Gençlere de bir çift sözüm olacak: lütfen geleneklerimiz ve göreneklerimizi unutmayalım ve hep yaşatalım. Sağlıcakla kalın” sözlerinin ardından röportajımızı sonlandırdık.
Editör: Sudem Orbay
